अवतीभवती – बचत गटाद्वारे उद्योगिनीचा प्रवास

>>अभय मिरजकर

आपल्या अवतीभवती कष्टाने यश मिळवलेल्या व्यक्ती असतात, परंतु त्या प्रसिद्धीपासून दूर असतात. अहमदपूर तालुक्यातील गादेवाडी या छोटय़ा खेडय़ातील आयतलवाड सखुबाई केरबा यांचा जीवनप्रवास प्रेरणादायी असा आहे.

गरीब कुटुंबामध्ये जन्मलेल्या सखुबाई यांच्या कुटुंबात आई, वडील, तीन भाऊ आणि तीन बहिणी एवढे सदस्य. आईचे शिक्षण अत्यल्प, तर वडिलांचे शिक्षण पण थोडेसे झालेले. सखुबाई यांचा विवाह इयत्ता नववीमध्ये असताना वयाच्या अवघ्या 15 व्या वर्षी झालेला. लग्नानंतर शिक्षण बंद झालेले. शिक्षणाची आवड असताना ते घेता आले नाही याची खंत कायम वाटत असे. सखुबाई यांनी आयटीआय शिलाई मशीनचा कोर्स केला होता. सर्व प्रकारची कपडे शिवायला शिकल्या. शिलाई मशीन हे कमाईचे पहिले साधन ठरले होते. काहीतरी जोडधंदा म्हणून दुसरा व्यवसाय करायचे ठरवले. योगायोगाने  बचत गटामध्ये जाण्याची संधी मिळाली.

बचत गटात अध्यक्ष म्हणून खूप फायदा झाला. गटामुळे आर्थिक व्यवहार समजू लागले, बँकेचे व्यवहार समजू लागले. बचत कशी करायची हे समजू लागले. गटामधून 20 हजार रुपये अंतर्गत कर्ज घेत पिको फॉल व साधी मशीन घेतली. मुलींचे शिलाई मशीनचे शिवण क्लास घ्यायला सुरुवात केली. बचत गटाच्या उमेद अभियानामध्ये सीआरपी म्हणून काम सुरू केले. पुढचे शिक्षण घेण्याचे ठरवले. यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठातून पदवी पर्यंतचे शिक्षण घेतले. एमएला अॅडमिशन घेतले आणि  शिक्षण घेण्याचे अर्धवट राहिलेले स्वप्न पूर्ण झाले.

आरसीटीला ज्युट बॅग तयार करण्याचे प्रशिक्षण घेतले. सर्व प्रकारच्या बॅगा तयार करून स्वतचे प्रॉडक्ट तयार झाले. त्या माध्यमातून  महालक्ष्मी सरस मुंबई येथे स्टॉल लावला. 12 दिवसांच्या स्टॉलमधून 85 हजार रुपयांचा नफा भेटला. नंतर बॅग तयार करण्याचा व्यवसाय सुरू केला. थोडीफार बचत जमा झाली. बँकेचे थोडे कर्ज घेऊन परकर शिवण्याच्या तीन मशीन खरेदी केल्या. स्वत कापड आणून परकर तयार करून दुकानांमध्ये विकण्याचा व्यवसाय सुरू केला. तीन महिलांना काम पण देता आले. तालुक्यामधून लखपती दीदी म्हणून सखुबाई यांचे नाव घोषित केले. जळगाव येथे प्रमाणपत्र देऊन सन्मानित केले गेले. कुटुंबातील सर्वांचा पाठिंबा असल्याने यशस्वी होता आले अशी कृतज्ञतेची भावना सखुबाई व्यक्त करतात.