हिंदुस्थान अंतराळ संशोधन संस्थेने (इस्रो) श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून नौदलासाठी विकसित केलेलं सीएमएस-03 उपग्रह प्रक्षेपित केलं आहे. यामुळे लष्करी दळणवळण उपग्रह नौदलाची नेटवर्प-केंद्रित युद्ध क्षमता आणि देखरेखीची क्षमता लक्षणीयरीत्या वाढणार आहे. सीएमएस-03 हा हिंदुस्थानचा आतापर्यंत सर्वात ताकदवान असा कम्युनिकेशन सॅटेलाईट आहे, जो सागरी क्षेत्राच्या सुरक्षेला मोठ्या उंचीवर घेऊन जाईल, असं म्हटलं जात आहे.
सीएमएस-03 हा एक मल्टी बँड कम्युनिकेशन उपग्रह आहे. ज्याला जमीन आणि विस्तृत सागरी क्षेत्रांमध्ये सेवा देण्यासाठी डिझाईन करण्यात आलं आहे. सुमारे 4400 किलोग्रॅम वजनाचा हा उपग्रह हिंदुस्थानचा सर्वात वजनदार कम्युनिकेशन सॅटेलाईट आहे.
कार्य आणि महत्त्व
हिंद महासागर क्षेत्रात चीनकडून निर्माण होत असलेल्या वाढत्या आव्हानांच्या पार्श्वभूमीवर लष्करी समन्वय, गुप्तचर माहितीची देवाणघेवाण आणि धोक्याला त्वरित प्रतिसाद देण्यासाठी प्रगत दळणवळण खूप महत्त्वाचं ठरतं. सीएमएस-03 अनेक फ्रिक्वेन्सी बँड वापरतो, ज्यामुळे तो एकाच वेळी आवाज, व्हिडीओ आणि डेटा प्रसारित करू शकतो. यामुळे भारताच्या किनारपट्टीपासून 2000 किमी पर्यंत पसरलेल्या हिंद महासागर प्रदेशातील नौदल जहाजे, पाणबुडय़ा, विमाने आणि किनारी कमांड सेंटर्स यांच्यात अखंड संवाद साधता येईल.
हा उपग्रह संपूर्ण हिंद महासागर प्रदेशात, ज्यामध्ये अंदमान आणि निकोबार बेटे तसेच लक्षद्वीप बेटांचा समावेश आहे, सतत उच्च-बँडविड्थ दळणवळण कव्हरेज प्रदान करेल. याव्यतिरिक्त अधिक शक्तिशाली ऑम्प्लिफायर आणि संवेदनशील रिसीव्हर्समुळे सुसज्ज असलेला हा उपग्रह कठीण परिस्थितीतही विश्वसनीय संवाद कायम राखेल. हा उपग्रह पाळत ठेवणे, गुप्तचर माहिती, नेव्हिगेशन आणि हवामान निरीक्षण यासाठीदेखील उपयुक्त ठरणार आहे.
