रेल्वेने तिकीट बुकिंग प्रक्रिया अधिक सुलभ करण्यासाठी काही उपाययोजना केल्या आहेत. या वर्षाच्या सुरुवातीला रेल्वेने ‘रेल वन’ हे अ‍ॅप लाँच केलेले आहे. यावर आरक्षित किंवा अनारक्षित तिकीट बुकिंग करता येते. मात्र रेल्वेतील लोअर बर्थ मिळण्याबाबत प्रवासी वारंवार तक्रार करत असतात. आता रेल्वेकडून लोअर बर्थ मिळवण्यासंबंधीच्या नियमांमध्ये काही महत्त्वाचे बदल करण्यात आले आहेत.
नव्या सुविधेनुसार, 45 वर्षांवरील महिला आणि गर्भवती महिलांना आता तिकीट बुक करताना आपोआपच लोअर बर्थ देण्याची विशेष तरतूद करण्यात आली आहे, पण ही विशेष तरदूत आसनांच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असेल. त्याशिवाय तिकीट तपासणी अधिकाऱ्यांना या प्रवाशांना प्रवासादरम्यान लोअर बर्थ रिकामा असल्यास, उपलब्ध असल्यास तो देण्याचा अधिकार आहे. एखाद्या वरिष्ठ नागरिक किंवा गरोदर महिलेला तिकीट बुक करताना मीडिल किंवा अप्पर बर्थ मिळाला असेल आणि नंतर प्रवासादरम्यान एखादा लोअर बर्थ रिकामा असेल तर तो बर्थ तिकीट तपासणी अधिकारी त्या संबंधित व्यक्तीला देऊ शकतो.
इंटरनेटद्वारे ऑनलाइन बुकिंग करताना लोअर बर्थ हवा असलेल्या प्रवाशांनी ‘बुक ओन्ली इफ लोअर बर्थ इज अवेलेबल’ हा पर्याय निवडावा. अशा परिस्थितीत लोअर बर्थ उपलब्ध असल्यास तिकीट बुक केले जाईल. मात्र तिकीट बुक करताना लोअर बर्थ उपलब्ध नसेल, तर तिकीट बुक होणार नाही.
सीटवर झोपण्याचा नियम काय?
रेल्वेच्या नियमानुसार, प्रवाशांना लोअर बर्थवर रात्री 10 ते सकाळी 6 या वेळेत आपल्या बर्थवर झोपण्याची परवानगी आहे, तर दिवसा बसण्याची सोय असते. त्याशिवाय आरएसी तिकीटधारक आणि साइड अप्पर बर्थ असलेल्या प्रवाशांमध्ये दिवसा बसण्याची जागा दोघांमध्ये शेअर केली जाते. मात्र रात्री लोअर बर्थचा अधिकार फक्त त्या लोअर बर्थ धारकाकडेच असतो. साइड अप्पर बर्थ असलेल्या प्रवाशाला रात्री 10 ते सकाळी 6 या वेळेत लोअर बर्थवर कोणताही हक्क नाही. हा कालावधी लोअर बर्थ धारकाच्या झोपण्यासाठी असतो.
याशिवाय आरक्षित तिकिटांसाठीचा अ‍ॅडव्हान्स रिझर्वेशन पिरीएड 120 दिवसांवरून कमी करण्यात आला आहे. हा कालावधी आता कमी करून 60 दिवस करण्यात आला आहे.
