आता सुमारे दोन वर्षांपासून सुरू असलेले इस्रायल-हमास युद्ध थांबण्याची शक्यता असून जागतिक शांतता प्रस्थापित होण्याची चिन्हे आहेत. अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या शांतता प्रस्तावाला दोन्ही बाजूंनी पाठिंबा दर्शविल्यानंतर सोमवारी इस्रायल आणि हमास यांनी गाझामधील युद्ध संपवण्यासाठी चर्चा सुरू केली आहे. इजिप्तच्या लाल समुद्रधुनीतील शर्म अल-शेख येथील रिसॉर्टमध्ये अमेरिकेच्या मध्यस्थीने ही चर्चा सुरू आहे आणि योजनेच्या पहिल्या टप्प्यासाठी तपशील तयार करण्याचे उद्दिष्ट आहे. यामध्ये इस्रायलमध्ये शेकडो पॅलेस्टिनी कैद्यांच्या बदल्यात हमासने ताब्यात घेतलेल्या सर्व उर्वरित ओलिसांची सुटका करण्यासाठी युद्धबंदीचा समावेश आहे. ट्रम्प यांच्या शांतता कराराअंतर्गत हमासने नि:शस्त्रीकरण केल्यानंतर इस्रायली सैन्य गाझामधून माघार घेईल.
युद्धाला 2 वर्षे पूर्ण होत असताना इस्रायल आणि हमास यांच्यात गाझा शांतता योजनेवर चर्चा 7 ऑक्टोबर २०२३ रोजी युद्ध सुरू झाले, जेव्हा हमासच्या नेतृत्वाखालील अतिरेक्यांनी दक्षिण इस्रायलमध्ये घुसून सुमारे १,२०० लोक मारले, बहुतेक नागरिक आणि २५१ जणांचे अपहरण केले. ट्रम्प यांच्या योजनेला व्यापक आंतरराष्ट्रीय पाठिंबा मिळाला आहे आणि जागतिक राजकारणाला उलथापालथ करणाऱ्या, हजारो पॅलेस्टिनी लोकांचा मृत्यू झालेल्या आणि गाझा पट्टी उद्ध्वस्त झालेल्या विनाशकारी युद्धाच्या समाप्तीची आशा निर्माण झाली आहे.
या योजनेबाबत सध्या अनिश्चितता आहे, ज्यात हमासच्या निःशस्त्रीकरणाची मागणी आणि गाझाचे भविष्यातील प्रशासन यांचा समावेश आहे. शनिवारी एका वरिष्ठ इजिप्तीय अधिकाऱ्याने दिलेल्या माहितीनुसार, अमेरिकेचे राजदूत स्टीव्ह विटकॉफ हे अमेरिकेच्या वाटाघाटी पथकाचे नेतृत्व करत आहेत. स्थानिक इजिप्शियन माध्यमांनी सांगितले की विटकॉफ आणि ट्रम्प यांचे जावई जेरेड कुशनर इजिप्तमध्ये पोहोचले आहेत आणि ते चर्चेत सहभागी होण्याची अपेक्षा आहे.
हमासने म्हटले आहे की त्यांचे शिष्टमंडळ त्यांचे मुख्य वाटाघाटीकार खलील अल-हय्या यांच्या नेतृत्वाखाली असेल आणि इस्रायलने म्हटले आहे की त्यांचे शिष्टमंडळ शीर्ष वाटाघाटीकार आणि पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू यांचे विश्वासू रॉन डर्मर यांच्या नेतृत्वाखाली असेल, जरी ते इजिप्तमध्ये जमिनीवर आहेत की नाही हे स्पष्ट झाले नाही. नेतान्याहू यांच्या कार्यालयाने सांगितले की परराष्ट्र धोरण सल्लागार ओफिर फॉक हे देखील इस्रायलसाठी उपस्थित राहतील.
चर्चा किती काळ चालतील हे स्पष्ट नाही. ट्रम्प म्हणाले आहेत की हमासने लवकर हालचाल करावी, अन्यथा सर्व मार्ग बंद होतील. हमास अधिकाऱ्यांनी इशारा दिला आहे की ढिगाऱ्याखाली गाडलेल्या ओलिसांचे मृतदेह शोधण्यासाठी अधिक वेळ लागू शकतो. हा शांतता करार झाल्यास युद्धबदी तातडीने लागू केली जाईल. या करारानुसार, हमास त्यांच्याकडे असलेल्या सर्व ओलिसांना, जिवंत किंवा मृत, ७२ तासांच्या आत सोडेल. अतिरेक्यांकडे अजूनही ४८ ओलिस आहेत. इस्रायलचा असा विश्वास आहे की त्यापैकी २० जिवंत आहेत.
इस्रायल त्यांच्या तुरुंगात जन्मठेपेची शिक्षा भोगत असलेल्या २५० पॅलेस्टिनींना आणि युद्ध सुरू झाल्यापासून गाझामधून ताब्यात घेतलेल्या १,७०० लोकांना मुक्त करेल, ज्यामध्ये सर्व महिला आणि मुले आहेत. इस्रायल सोपवलेल्या ओलिसांच्या प्रत्येक मृतदेहाऐवजी १५ पॅलेस्टिनींचे मृतदेह देखील सोपवेल. हमास नि:शस्त्र झाल्यानंतर इस्रायली सैन्य गाझामधून माघार घेईल आणि एक आंतरराष्ट्रीय सुरक्षा दल तैनात करेल. ट्रम्प आणि माजी यूके पंतप्रधान टोनी ब्लेअर यांच्या देखरेखीखाली हा प्रदेश आंतरराष्ट्रीय प्रशासनाखाली ठेवला जाईल. पॅलेस्टिनी तंत्रज्ञांचे अंतरिम प्रशासन दैनंदिन कामकाज चालवेल. गाझा प्रशासनात हमासचा कोणताही सहभाग राहणार नाही आणि बोगद्यांसह त्यांची सर्व लष्करी पायाभूत सुविधा उद्ध्वस्त केली जाईल. शांततेत जगण्याचा संकल्प करणाऱ्या सदस्यांना माफी दिली जाईल. ज्यांना गाझा सोडायचे आहे ते करू शकतात. गाझामधून पॅलेस्टिनींना हाकलून लावले जाणार नाही. मोठ्या प्रमाणात मानवतावादी मदत दिली जाईल आणि ती संयुक्त राष्ट्रे आणि रेड क्रेसेंटसह “तटस्थ आंतरराष्ट्रीय संस्था” द्वारे चालविली जाईल.
शुक्रवारी हमासने दिलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की ते ओलिसांना सोडण्यास आणि इतर पॅलेस्टिनींना सत्ता सोपविण्यास तयार आहे, परंतु योजनेच्या इतर पैलूंवर पॅलेस्टिनींमध्ये पुढील सल्लामसलत आवश्यक आहे. निवेदनात हमास नि:शस्त्रीकरणाचा उल्लेख नाही, जी इस्रायलची एक प्रमुख मागणी आहे. निवेदनात राजकीयदृष्ट्या स्वतंत्र पॅलेस्टिनी संस्थेला सत्ता सोपविण्याच्या आपल्या दीर्घकालीन खुल्यापणाचा पुनरुच्चारही करण्यात आला.
नेतान्याहू यांनी शुक्रवारी सांगितले की इस्रायल ट्रम्प यांच्या योजनेच्या पहिल्या टप्प्याच्या अंमलबजावणीसाठी तयार आहे. परंतु त्यांच्या कार्यालयाने एका निवेदनात म्हटले आहे की इस्रायलने आधी ठरवलेल्या तत्त्वांवर आधारित युद्ध संपवण्यास वचनबद्ध आहे. नेतान्याहू यांनी बराच काळ म्हटले आहे की हमासने आत्मसमर्पण करावे आणि नि:शस्त्रीकरण करावे.
