>> तुषार प्रीती देशमुख
आता माझी स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी मी सज्ज झाले आहे. सध्या हातात ताकद नसल्यामुळे एरियल योगा शिकवता येत नसला तरी ताकद वाएरियल योगा शिकवणारच अशी सांगणारी, जिद्दीने ब्रेस्ट कॅन्सरसारख्या आजारावर मात करून योगा शिक्षिका म्हणून योगाचे महत्त्व पटवून देणारी, इच्छा न मारता हवे ते खा पण शरीराला पचेल तितकंच खा असं सांगणारी ‘योगा फॉर यू’ची संस्थापिका रितू पैठणकर ताईच्या असामान्य प्रवासाला मानाचा मुजरा.
माझ्या देवकीरूपी आई नीना म्हात्रे काकींना हिंदुजा हॉस्पिटलमध्ये उपचारासाठी अॅडमिट केलं होतं. डॉक्टरांनी त्यांना डायलिसिस करण्याचा सल्ला दिला म्हणून मी काकींना डायलिसिस सेंटरमध्ये नेत होतो. अचानक डोक्यावर स्कार्फ बांधलेली थोडीशी थकलेली व्यक्ती समोरून आली. चेहरा ओळखीचा वाटला. तिने दादा म्हणून हाक मारली आणि काही क्षणांत तिची ओळख पटली. ही तर आमची रितूताई. तिचं अशा पद्धतीने समोर येण्याने नकळतपणे डोळे पाणावले.
काकींचे डायलिसिस सुरू असताना मी रितूताईला भेटायला गेलो. तिने सकारात्मकतेने उत्तर दिले. “काही नाही हो दादा, किमोथेरेपी चालू आहे.
कॅन्सर डिटेक्ट झालाय मला.’’ तिला धीर देण्याऐवजी तिनेच मला काकींच्या डायलिसिससंदर्भात माझ्या मनाला आधार दिला. सेल्फीही कायला सांगितला.
रितूताईच्या आजारपणाबद्दल कळताच मला अनेक प्रश्न पडले. अनेकांना योगा शिकवणाऱया रितू पैठणकर ताईला इतका मोठा आजार कसा होऊ शकतो? पहिल्यापासून फुडी असणारी, चमचमीत चविष्ट पदार्थ खाण्याची आवड असणारीने हे सर्व कसे सांभाळले असेल?
रितूताईचे वडील दिलीप खेडेकर व आई दीप्ती खेडेकर हे दोघेही नोकरी करणारे. रितूताईची आई रोज सकाळी सगळय़ांचा डबा करून स्वयंपाकघर स्वच्छ, टापटीप करून मग ऑफिसला जायची. ही शिस्त रितूताईला लहानपणापासूनच होती. ती आठवीत असल्यापासून तिच्या आईने तिला स्वयंपाकातले अनेक पदार्थ करायला भाग पाडले. त्यामुळे ती उत्तम जेवण बनवू लागली. मात्र चपात्या किंवा कोणताही लाटण्याचा पदार्थ तिने आजतागायत बनवला नाही.
कॉलेजनंतर रितूताई बँकेमध्ये नोकरीला लागली. दोन वर्षांतच तिला पैठणकरांच्या घरातील स्थळ आले. त्यासाठी खेडेकर कुटुंब पैठणकरांकडे गेले. अमितच्या आई शिल्पा पैठणकर यांनी सुनेसाठी पोहे बनवले होते. खरी गंमत इथेच आहे. रितू म्हणाली नवऱयापेक्षा मी सासूच्याच प्रेमात पडले. अमित तर आवडलाच होता, पण कुटुंबाशी जुळलेली नाळ खूप महत्त्वाची होती. मुलाकडील पोहे-चहाच्या कार्यक्रमात सगळे काही जुळून आले.
रितूचे पती अमित पैठणकर हे आयटी इंजिनीअर, सासूबाई शिल्पा पैठणकर या बॉम्बे पोर्ट ट्रस्टमध्ये कामाला होत्या. सासरे शशिकांत पैठणकर लेबर कमिशनमध्ये कामाला होते आणि स्वत रितूदेखील बँकेत कामाला असल्यामुळे सगळेच सकाळी घरातून बाहेर पडायचे.
2016 साली अमितला नोकरीमुळे अमेरिकेला जावे लागले. त्या वेळी मुलगी लहान असल्याकारणाने रितूताईने नोकरीला पूर्णविराम देऊन मुलीची व घराची जबाबदारी स्वीकारली. मुलगी थोडी मोठी झाल्यावर घरच्यांच्या प्रेरणेने रितूताईने ‘योगा शिक्षक’ व्हायचे ठरवले.
रितूताई नववीत असताना तिला मायग्रेन या आजाराचा त्रास होता. तेव्हा तिच्या आईने तिला औषधांबरोबरच योगा केंद्रात पाठवले. त्याने रितूताईच्या आजाराची तीव्रता कमी झाली होती. म्हणूनच रितूताईने ‘योग’ हे क्षेत्र निवडले. तिने विद्यानिकेतनमधून योगिक सायन्सचा एक वर्षाचा डिप्लोमा केला आणि योगाचे वैयक्तिक प्रशिक्षण देण्यास सुरुवात केली, एकाकडून दुसऱयाकडे कामाची स्तुती झाली आणि रितूताईशी अनेक विद्यार्थी जोडले गेले.
सगळे काही सुरळीत चालले असताना रितूताईला अचानक स्वतमध्ये बदल जाणवू लागले. वजन कमी होणे, भूक कमी लागणे, दम लागणे… हे वाअसतानाच तिला छातीजवळ गाठ असल्याचे जाणवले. सगळ्या टेस्ट झाल्या तेव्हा रितूताईला पहिल्या स्टेजचा ब्रेस्ट कॅन्सर आहे हे निश्चित झाले. सर्जरी झाली. त्यानंतर 16 किमो आणि 20 रेडिएशन होणार होते. सर्जरी झाल्यानंतर एका महिन्याचा ब्रेक घेऊन ती पुन्हा जोमाने कामाला लागली. किमो सुरू झाल्यानंतर दहाव्या दिवशीच ती कर्जतला कॉर्पोरेट योगा ट्रेनिंगसाठी स्वत एकटी गाडी घेऊन गेली. या संपूर्ण प्रवासात अमितने तिला मोलाची साथ दिली. अमितने तिच्या खाण्याच्या आवडीनिवडीदेखील जपल्या. तिच्या मैत्रिणी तिला आवडणारे पदार्थ बनवून खाऊ घालायच्या. तिच्या आजारपणामुळे खाण्यावर नियंत्रण होते. रितूताईच्या फर्माइशीप्रमाणे फिश फ्राय असो, ऑम्लेट असो, पास्ता इन व्हाईट किंवा पिंक सॉस असो, सगळे पदार्थ तिचा नवरा अमित तिच्यासाठी व मुलीसाठी प्रेमाने बनवायचा. रितूताई म्हणते, आजारपण काय सांगून येत नाही आणि टाळताही येत नाही, पण योगा करत असल्यामुळे मी
कॅन्सरसारख्या आजारातून लवकर बरी झाले. बाहेरचे पदार्थ कमी खाते. घरी बनवलेले पौष्टिक पदार्थ खाते आणि जेवणाच्या वेळा पाळते. रितूताईचा आवडता पदार्थ ‘तूप’ आहे. लहानपणापासूनच रितूताईच्या ताटामध्ये तुपाचा गोळा हा असतोच. त्याशिवाय तिचं जेवण कधीच पूर्ण होत नाही.
ब्रेस्ट कॅन्सरसारख्या आजारावर मात करून न थांबता, न डगमगता रितूताईने तिचे योगाचे प्रशिक्षण सुरू ठेवले. त्यातून तिला मिळणारी सकारात्मक उर्जा हेच तिचे आजारावरचे औषध होते. रितूताई म्हणते, आपल्या प्रकृतीची काळजी आपणच घ्यायची असते. आपल्या प्रकृतीमध्ये बिघाड जाणवल्यास तो ओळखून लगेच डॉक्टरांकडे जाऊन योग्य वेळी निदान करून त्यावर उपचार केले तर त्यातून आपली सुटका होते.
लेखक युटय़ूब शेफ आहेत.)
